صدای پمپ سیرکولاسیون در سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. این صداها می‌توانند از مشکلات جزئی گرفته تا اختلالات بزرگ در عملکرد پمپ ناشی شوند. در این مقاله، به بررسی علل رایج صدای پمپ سیرکولاسیون و راه‌های رفع آن خواهیم پرداخت.
- ۱. تجمع هوا در سیستم
- ۲. کویتاسیون (Cavitation)
- ۳. سایش بلبرینگ‌ها و پروانه
- ۴. ابعاد نامناسب پمپ
- ۵. انسداد یا برگشت جریان
- ۶. تشدید رزونانس
- ۷. رسوب و ذرات معلق
- ۸. دمای بیش از حد سیال
- نتیجه‌گیری
۱. تجمع هوا در سیستم
یکی از علل اصلی صدای پمپ سیرکولاسیون، وجود هوا در داخل سیستم است. هنگامی که هوا در لوله‌ها یا پمپ جمع می‌شود، جریان آب مختل می‌شود و باعث ایجاد صدای وزوز یا غرش می‌شود. برای رفع این مشکل، باید هوا از سیستم تخلیه شود.
راهکار: نصب هواگیر اتوماتیک یا دستی در نقاط مرتفع مدار.
استفاده از هواگیر اتوماتیک در پمپ‌هایی مانند Grundfos ALPHA باعث تخلیه خودکار هوا و جلوگیری از تجمع می‌شود .
در سیستم‌های غیردیجیتال، هواگیری دستی توسط شیرهای مخصوص در بالادست رادیاتورها یا روی پمپ انجام گیرد تا هوا از مدار خارج شود .
۲. کویتاسیون (Cavitation)
کویتاسیون زمانی رخ می‌دهد که فشار در داخل پمپ کاهش یافته و حباب‌های بخار در سیال تشکیل می‌شوند. این حباب‌ها پس از برخورد به سطوح پمپ می‌ترکند و صداهای بلند و شدید تولید می‌کنند. برای جلوگیری از این مشکل، باید اطمینان حاصل کنید که فشار پمپ در سطح مطلوب باقی می‌ماند.
راهکار: افزایش فشار مکش و کاهش دمای سیال.
اطمینان از نصب صحیح مخزن انبساط و پایش فشار ورودی پمپ برای حفظ NPSH کافی و جلوگیری از تشکیل حباب‌های بخار .
کاهش دمای سیال یا نصب خنک‌کننده اضافی در ورودی پمپ، که مانع نزدیک‌شدن سیال به نقطه جوش می‌شود و از کویتاسیون جلوگیری می‌کند .
۳. سایش بلبرینگ‌ها و پروانه
اگر بلبرینگ‌ها یا پروانه پمپ دچار سایش شوند، می‌توانند صدای غیرطبیعی تولید کنند. این نوع صدا معمولاً به صورت خش‌خش یا صدای چرخش شنیده می‌شود. در این صورت، باید بلبرینگ‌ها یا پروانه‌های آسیب‌دیده تعویض شوند.
راهکار: روان‌کاری منظم و به‌موقع تعویض قطعات فرسوده.
روان‌کاری بلبرینگ مطابق دستورالعمل سازنده (هر 6–12 ماه) تا از اصطکاک و سایش جلوگیری شود .
در صورت مشاهده صدای ناله یا لرزش، تعویض بلبرینگ یا پروانه با قطعات OEM توصیه می‌شود تا دوام و عملکرد بهینه برقرار گردد .
۴. ابعاد نامناسب پمپ
اگر پمپ بیش از حد بزرگ یا کوچک برای سیستم انتخاب شود، می‌تواند باعث ایجاد صدای زیاد شود. انتخاب پمپ مناسب برای ابعاد سیستم، از اهمیت زیادی برخوردار است. پمپ‌هایی که برای سیستم بزرگتر از نیاز انتخاب شده‌اند، می‌توانند نویز زیادی تولید کنند.
راهکار: بازطراحی و انتخاب پمپ بر اساس نیاز سیستم.
استفاده از ابزار Grundfos Product Center برای محاسبه و انتخاب پمپ مناسب با بار حرارتی و دبی مورد نیاز .
در صورت بزرگ یا کوچک بودن پمپ، تنظیم دریچه‌های فشار-طرف (throttle) تا جریان ایده‌آل تامین گردد و صدای ناشی از کارکرد در نقطه خارج از منحنی کاهش یابد .
۵. انسداد یا برگشت جریان
انسداد در لوله‌ها یا برگشت جریان می‌تواند باعث بروز اختلال در عملکرد پمپ و ایجاد صداهای غیرعادی شود. باید از باز بودن کامل مسیر لوله‌ها اطمینان حاصل کرد.
راهکار: نصب صافی (strainer) و شیر یک‌طرفه (check valve).
تعبیه صافی در خط مکش قبل از پمپ با فاصله مناسب (حداقل 10 قطر لوله) برای جلوگیری از مشکلات ناشی از ذرات جامد .
نصب شیر یک‌طرفه پس از پمپ یا در مسیر برگشت برای ممانعت از جریان معکوس هنگام خاموشی پمپ .
۶. تشدید رزونانس
در برخی مواقع، سیستم لوله‌کشی به گونه‌ای طراحی شده است که ارتعاشات تولید شده توسط پمپ به صداهای بلند تبدیل می‌شوند. این نوع صدا به نام رزونانس شناخته می‌شود و معمولاً به دلیل نبود توجه به طراحی صحیح لوله‌کشی ایجاد می‌شود.
راهکار: استفاده از دمپر ارتعاش و اتصالات انعطاف‌پذیر.
تعبیه دمپرهای لاستیکی یا فنری زیر پایه‌های پمپ برای جداسازی ارتعاشات از سازه .
به‌کارگیری کوپلینگ‌های انعطاف‌پذیر و اطمینان از هم‌محوری دقیق شفت‌ها، که فرکانس ناخواسته را کاهش می‌دهد .
۷. رسوب و ذرات معلق
وجود رسوب یا ذرات معلق در داخل پمپ یا لوله‌ها می‌تواند باعث ایجاد صدا شود. برای رفع این مشکل، باید سیستم را شست‌وشو داده و از فیلترها برای جلوگیری از ورود ذرات استفاده کرد.
راهکار: نصب فیلتر و انجام شست‌وشوی شیمیایی دوره‌ای.
قرار دادن فیلتر مکش با قابلیت تعویض کارتریج یا جداسازی دوره‌ای برای کاهش ورود ذرات ریز به پمپ .
اجرای شست‌وشوی با محلول ضعیف اسیدی هر 6–12 ماه برای حذف رسوبات آهکی و جلوگیری از گیرکردن ذرات در پروانه و سیفون‌ها .
۸. دمای بیش از حد سیال
دمای بالا می‌تواند تأثیر زیادی بر روی عملکرد پمپ و صدای آن داشته باشد. اگر دمای سیال بیش از حد بالا رود، می‌تواند باعث بروز مشکلاتی مانند کویتاسیون و افزایش فشار در سیستم شود. برای جلوگیری از این مشکل، باید دمای سیال به‌طور دقیق کنترل شود.
راهکار: کنترل دمای سیال با شیر ترموستاتیک یا سیستم خنک‌کننده.
نصب شیر ترموستاتیک (Thermostatic Valve) در مسیر ورودی پمپ که دمای سیال را در محدوده ایمن نگه می‌دارد .
در کاربردهای دمای بالا، بهره‌گیری از پوسته پمپ مرکزخطی (Centerline Mounted Casing) برای کاهش تأثیر انبساط حرارتی و حفظ فاصله‌ی مناسب بین قطعات داخلی .
نتیجه‌گیری
در نهایت، صدای پمپ سیرکولاسیون می‌تواند به دلایل مختلفی مانند تجمع هوا، کویتاسیون، سایش بلبرینگ‌ها، ابعاد نامناسب پمپ، انسداد جریان، تشدید رزونانس، رسوب و ذرات معلق و دمای بالا ایجاد شود. برای کاهش و رفع این مشکلات، اتخاذ راهکارهای تخصصی و مناسب، مانند نصب هواگیر اتوماتیک، حفظ NPSH، روان‌کاری منظم بلبرینگ‌ها، انتخاب سایز مناسب پمپ، استفاده از صافی‌ها و شیرهای یک‌طرفه، نصب دمپرهای ارتعاشی و کنترل دمای سیال، از اهمیت بالایی برخوردار است.
با اعمال این روش‌ها، نه تنها صدای اضافی پمپ کاهش می‌یابد، بلکه کارکرد بهینه و طول عمر بیشتر پمپ سیرکولاسیون تضمین می‌شود. این اقدامات نه تنها به حفظ کارایی سیستم کمک می‌کند، بلکه هزینه‌های نگهداری و تعمیرات را نیز کاهش می‌دهد.
در نهایت، توجه به نگهداری منظم و رعایت اصول طراحی و نصب پمپ سیرکولاسیون به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای می‌تواند به بهبود عملکرد سیستم‌های تاسیساتی و افزایش رضایت کاربران منجر شود. همچنین، تاسیسات یوناکو با ارائه مشاوره تخصصی، نصب و تعمیرات پمپ سیرکولاسیون، می‌تواند به شما کمک کند تا این مشکلات را شناسایی کرده و راه‌حل‌های بهینه برای رفع آن‌ها ارائه دهد. تاسیسات یوناکو با بهره‌گیری از کارشناسان مجرب و تجهیزات به‌روز، همواره آماده است تا خدمات تاسیساتی خود را با کیفیت عالی و به‌صورت مقرون‌به‌صرفه به مشتریان عزیز ارائه دهد.
